Decyzja o zawarciu umowy przedmałżeńskiej tzw. intercyzę jest kwestią bardzo indywidualną i zależy ona od wielu czynników, takich jak sytuacja finansowa, osobiste warunki, a także oczekiwania partnerów. Intercyza to nic innego jak umowa małżeńska za pomocą której małżonkowie mogą wprowadzić rozdzielność majątkową rozszerzyć lub ograniczyć ustawową wspólność majątkową. Warto już na samym wstępie wspomnieć, że rozwiązanie to posiada swoje zalety, jak i wady.
Czym jest intercyza?
Intercyza to prawnie wiążący dokument, sporządzony przed notariuszem, który reguluje kwestie majątkowe między małżonkami. Umowa ta określa, jakie prawa majątkowe przysługują każdemu z małżonków podczas trwania małżeństwa i w przypadku jego rozwiązania, czy to poprzez rozwód, czy śmierć jednego z małżonków.
Intercyza nie równa się rozdzielność
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej k.r.o.) w momencie zawarcia małżeństwa, między małżonkami z mocy prawa powstaje majątkowa wspólność ustawowa. Istota tego ustroju ma sprowadzać się do tego, iż wszystko to co zgromadzili małżonkowie do tej pory staje się częścią majątku wspólnego. Jednakże stan ten można zmienić przy pomocy umowy majątkowej małżeńskiej, czyli właśnie tzw. intercyzy.
W tym miejscu warto zaznaczyć, iż do majątku wspólnego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, a także z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
Podkreślenia wymaga fakt, że do majątku wspólnego małżonków nie będą należały np. składniki majątku, które zostały nabyte przed zawarciem małżeństwa, a także nabyte przez dziedziczenie, zapis, czy w drodze darowizny. Co ważne i ten stan można zmienić za pomocą intercyzy, w ramach rozszerzenia wspólności majątkowej o majątki odrębne małżonków.
W tym miejscu warto zaznaczyć, iż do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- majątek nabyty przed powstaniem wspólności ustawowej;
- majątek, który został nabyty przez instytucję dziedziczenia, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, np. służebność osobista, prawo dożywocia, a także użytkowanie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
Kiedy można zawrzeć intercyzę?
Intercyza może być zawarta zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż koszt zawarcia umowy małżeńskiej będzie się różnić w zależności od tego, kiedy umowa zostanie zawarta, bowiem w przypadku umowy zawartej przed związkiem małżeńskim koszt umowy notarialnej oscyluje w granicach od 550 zł d0 600 zł, natomiast już w trakcie trwania małżeństwa koszt ten może przekroczyć nawet kilka tysięcy złotych, w zależności od wartości majątku wspólnego.
Rodzaje intercyzy
Obecne obowiązujące przepisy wyróżniają kilka rodzajów umów małżeńskich. Wśród nich wyróżnia się:
- tzw. „zwykłą” – w której każdy z małżonków samodzielnie zarządza własnym majątkiem,
- rozszerzenie wspólności majątkowej – małżonkowie mogą rozszerzyć wspólność majątkową na określone przedmioty, które należą do majątku osobistego małżonka,
- ograniczenie wspólności majątkowej – małżonkowie mogą ograniczyć wspólność ustawową wyłączając z majątku wspólnego określone składniki majątkowe, które zostały nabyte w trakcie trwania małżeństwa. Co ważne umowa ta nie może doprowadzić do całkowitego ograniczenia wspólności ustawowej, bowiem co najmniej jeden wspólny składnik majątku musi pozostać jako wspólny,
- umowa majątkowa z wyrównaniem dorobków – w momencie ustania intercyzy, następuje wyrównanie dorobków obu małżonków,
Zalety zawarcia umowy małżeńskiej
Pierwszą kwestią, która należy poruszyć jest fakt, iż małżonkowie mogą samodzielnie ustalić, jak majątek ma być podzielony w przypadku rozwodu, zamiast polegać na ogólnych zasadach ustawowych. Jeśli jedna ze stron ma znacznie większy majątek lub przewiduje znaczny wzrost swoich aktywów, intercyza może pomóc w ochronie tych dóbr. Po zawarciu umowy majątkowej każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem i jest uprawniony do dysponowania nim w dowolny sposób.
Zawarcie intercyzy jest także korzystne szczególnie w momencie, gdy istnieje ryzyko popadnięcia w długi lub problemy finansowe związane np. z alkoholizmem, jak również innym uzależnieniem drugiego małżonka.
Zawarcie umowy małżeńskiej jest również korzystne w przypadku gdy jeden z małżonków wykonuje zawód ryzykowny lub też taki, który mógłby spowodować obarczeniem finansowym za możliwe popełnienie błędu (np. notariusz, lekarz).
Wady zawarcia umowy małżeńskiej
Należy podkreślić, że zaciągnięcie pożyczki przez jednego z małżonków może być w znaczącym stopniu utrudnione, bowiem po podpisaniu intercyzy, zdolność kredytowa każdej ze stron jest liczona osobno. W związku z tym małżonek chcący zaciągnąć pożyczkę musi liczyć się z koniecznością znalezienia poręczyciela.
Kolejną wadą zawarcia umowy małżeńskiej jest fakt, iż małżonkowie tracą prawo do wspólnego rozliczenia podatku dochodowego. Podkreślenia wymaga fakt, że jeżeli małżonkowie podpiszą intercyzę już w trakcie trwania małżeństwa, po ślubie tracą oni możliwość do rozliczenia podatku dochodowego za cały rok w którym zawarli oni intercyzę.
Intercyza a dziedziczenie
Umowa majątkowa małżeńska, tak jak było już wielokrotnie wskazywane, reguluje kwestie majątkowe między małżonkami, zwłaszcza w przypadku rozwodu lub śmierci jednego z małżonków. Jednak podkreślenia wymaga fakt, iż intercyza nie ma wpływu na kwestie dziedziczenia, które są uregulowane przez przepisy prawa spadkowego.
Czy warto zawrzeć intercyzę?
Intercyza jest dobrym rozwiązaniem dla osób, którym zależy w szczególności na samodzielnym zarządzaniu własnym majątkiem, a zwłaszcza dobrami nabywanymi podczas trwania małżeństwa. Jest to również dobre wyjście z sytuacji, gdy jeden z małżonków może popaść w długi lub istnieje duże ryzyko na roztrwonienie wspólnego majątku przez jednego z małżonków. Mimo, iż umowa ta ma pojedyncze wady, warto ją rozpatrzyć w momencie zawierania małżeństwa, a nawet w sytuacji, gdy pojawią się problemy finansowe u drugiego z małżonków. W przypadku wątpliwości czy intercyza jest dobrym rozwiązaniem warto zasięgnąć porady u fachowego pełnomocnika.
Artykuł powstał ze wsparciem merytorycznym Kancelarii Adwokackiej z Poznania – adwokaci-ks.pl.