PYTANIE:
Adwokat kościelny mojego męża doradził mu, aby podstawą naszego rozwodu kościelnego była moja niezdolność z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Czy mam się czego obawiać?
Pojęcie niezdolności psychicznej
Niezdolność psychiczna do zawarcia małżeństwa określona w kan. 1095 n.3 dotyczy przedmiotu zgody małżeńskiej, którym jest węzeł małżeński, a w istocie istotne obowiązki małżeńskie.
W strukturze tej niezdolności występują trzy następujące elementy:
- niezdolność (niemożliwość) podmiotu do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich;
- źródło niezdolności w postaci przyczyn natury psychicznej;
- istotne obowiązki małżeńskie.
Niezdolność (niemożliwość) podmiotu do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich
Niezdolność powinna charakteryzować pewnymi właściwościami przyjmowanymi tak przez doktrynę jak i przez judykaturę. Niekwestionowanym przymiotem jest jej ciężkość, czyli nieproporcjonalność do istotnych obowiązków małżeńskich. Co się tyczy postulowanej często uprzedniości niezdolności, to doktryna jest podzielona i przeważa pogląd, że przymiotu tego nie można wymagać. Wystarczy bowiem, by niezdolność ta wystąpiła rzeczywiście w momencie zawierania umowy małżeńskiej. To samo należy powiedzieć w odniesieniu do trwałości. W kwestii absolutności czy względności niezdolności również pojawiają się głosy odmienne i nie ma jednoznacznego stanowiska w tej kwestii.
Źródło niezdolności psychicznej
Przyczyna – natury psychicznej – powodująca ową niezdolność musi stanowić jakiś stan patologiczny, możliwy do zdiagnozowania. Niezdolność, o której mowa powinna się odnosić do struktury psychicznej podmiotu, niezależnie od jej przyczyny sprawczej, która może być fizyczna (np. w przypadku zaburzeń psychicznych na bazie organicznej).
Przymiotnik psychiczny w odniesieniu do natury przyczyn niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich może być interpretowany jedynie w sensie poważnej patologii psychicznej. W szczególności w kontekście alkoholizmu, narkomani, nimfomanii, czy satyryzmu.
Zatem każda choroba psychiczna jest niezdolnością z do zawarcia ważnego małżeństwa.
Istotne obowiązki małżeńskie, a niezdolność psychiczna
Istotne obowiązki małżeńskie mieszczą się w obrębie dobra małżonków, dobra potomstwa, dobra wierności i dobra sakramentu.
Dobro małżonków konkretyzuje się we wzajemnych relacjach międzyosobowych. Obejmuje m.in. wzajemne oddanie się małżonków zarówno w sferze cielesnej jak i duchowej, co powinno prowadzić do ich doskonalenia się, ofiarne udzielanie się sobie przez strony, wspólna wymiana myśli oraz wzajemna pomoc w wypełnianiu własnych zadań.
Istotnymi obowiązkami małżeńskimi w zakresie dobra potomstwa są: spełnianie – w sposób ludzki – aktów małżeńskich skierowanych do zrodzenia potomstwa, ochrona życia poczętego, zachowanie przy życiu dziecka po urodzeniu, wychowanie potomstwa.
W odniesieniu do dobra wierności istotnym obowiązkiem małżeńskim jest zachowanie wierności wobec współmałżonka.
Gdy spojrzymy na dobro sakramentu istotnym obowiązkiem małżeńskim jest dochowanie współmałżonkowi dozgonności, inaczej dozgonne trwanie w związku małżeńskim.
W tym temacie warto również przeczytać dwa artykuły:
CZY KAŻDA CHOROBA PSYCHICZNA TO NIEZDOLNOŚĆ PSYCHICZNA ?
Zdrada a stwierdzenie nieważności małżeństwa.